Vensterplaat De patriotten (2024)

Prins Willem de Vijfde

Dit is een schilderij van prins Willem de Vijfde van OranjeNassau. Tweehonderd jaar geleden is Nederland nog geen koninkrijkmaar een republiek. Een land zonder koning. Wel is er is eenstadhouder die het land bestuurt. Hij is verre familie van onzekoningin. Willem de Vijfde is zo'n stadhouder.

Willem de Vijfde is geen koning, maar toch gedraagt hij zich wel zo. Hij woont in een mooi paleis en hij is getrouwd met prinses Wilhelmina van Pruisen. Ze is de zus van de koning van Pruisen.

Willem de Vijfde bestuurt het land, met de hulp van een kleine groep rijke burgers. Hij heeft als baas van het leger best veel macht. Maar steeds meer mensen zijn het niet eens met de manier waarop Willem het land bestuurt. Ze vinden dat de stadhouder teveel macht heeft. Ze noemen zich 'patriotten'.

De Patriotten

In de tweede helft van de achttiende eeuw is ons land niet meerzo rijk. De Gouden Eeuw is nu echt voorbij. Het land raakt zelfs ineen crisis. Steeds meer mensen zeggen dat stadhouder Willem deVijfde de schuld is van de crisis. Deze mensen noemen zich'patriotten'.

In de Gouden Eeuw (1600-1700) verdiende Nederland heel veel geldaan de handel over zee. Maar in de tweede helft van de achttiendeeeuw gaat het slecht met ons land. Er is zelfs crisis. Door eenoorlog met Engeland leidt het land zware verliezen. De handel overzee ligt stil en er wordt bijna niets meer verdiend. Steeds meermensen hebben honger. De Patriotten vinden dat het allemaal deschuld is van stadhouder Willem de Vijfde en van een aantal rijkefamilies die al heel lang de baas zijn in ons land. Dat moetveranderen!

De Orangisten

Dit is Kaat Mossel. Eigenlijk heet ze Catherina Mulder. Ze iseen beroemde orangist. Orangisten zijn aanhangers van stadhouderWillem de Vijfde. Ze blijven hem trouw. Ze vinden dat de stadhouderjuist méér macht moet krijgen, zodat hij zijn werk beter kandoen.

Kaat Mossel is een doodgewone vrouw die mossels verkoopt in Rotterdam. Ze is fel tegen de patriotten. Regelmatig organiseert ze samen met haar vriendinnen demonstraties tegen de patriotten. Meestal leiden deze demonstraties tot geweld en brandstichting.

Ook vallen ze de patriotten lastig op de verjaardag van Willem de Vijfde. Ze moeten oranjelinten dragen en geld geven ter ere van de stadhouder. Uiteindelijk wordt Kaat opgepakt en gevangengezet.

'Aan het volk van Nederland'

De patriotten schrijven kranten en pamfletten om te laten ziendat het anders moet in Nederland. Een pamflet is een soort postermet kritische teksten erop. Ze worden stiekem verspreid. Een van demeest bekende pamfletten uit die tijd is 'Aan het volk vanNederland'. Het is geschreven door Johan Derk van der Capellen.

Johan Derk van der Capellen is een van de leiders van depatriotten. Hij vindt het heel belangrijk dat iedereen zijnboodschap te lezen krijgt. Daarom verspreidt hij zijn pamflet overheel Nederland. Hij roept iedereen op om zich te verzetten tegenstadhouder Willem de Vijfde, die hij de grote onderdrukker noemt.Johan is bang om opgepakt te worden, daarom zet hij zijn naam erniet onder. Het pamflet wordt 's nachts in het diepste geheim bijde mensen onder de deur door geschoven.

Vrijkorpsen

De stadhouder is ook de baas van het leger. Willem de Vijfdeheeft daarom veel macht. Maar de patriotten richten kleinelegertjes op waarover Willem géén macht heeft: vrijkorpsen. Zeleggen geld bij elkaar en kopen geweren en uniformen. Er zijnregelmatig flinke vechtpartijen tussen de patriotten en deorangisten. Er vallen zelfs doden.

In sommige steden in het westen van het land grijpen depatriotten de macht. De patriotten krijgen het voor het zeggen insteden zoals Haarlem, Gouda, Utrecht en Delft. Hier nemen zij nu debesluiten.

Willem de Vijfde heeft er niets meer te vertellen. Hij is bangvoor de patriotten met hun wapens. Samen met zijn vrouw en kinderenvlucht Willem vanuit Den Haag naar Nijmegen. De Patriotten denkendat ze de strijd nu gewonnen hebben.

Wilhelmina van Pruisen

Willem de Vijfde is bang voor de patriotten met hun wapens.Samen met zijn vrouw Wilhelmina van Pruisen vlucht hij vanuit DenHaag naar Nijmegen. De patriotten denken nu dat ze gewonnen hebben.Willem vindt het eigenlijk ook wel best zo. Maar Wilhelmina laathet er niet zomaar bij zitten. Zij zal wel eens even laten zien wiede baas van het land is.

Wilhelmina vertrekt met een koets richting Den Haag. Maar onderweg houden patriotten haar tegen. Bij het plaatsje Goejanverwellesluis (vlak bij Gouda) moet Wilhelmina wachten in een boerderij. Ze mag voorlopig niet verder reizen. Uiteindelijk heeft Wilhelmina geen andere keus dan terug te keren naar Nijmegen. Ze is diep beledigd!

Goejanverwellesluis

Goejanverwellesluis is een klein plaatsje in de buurt van Gouda.Op 28 juni 1787 wordt Wilhelmina van Pruisen, de vrouw van Willemde Vijfde, door een aantal patriotten opgepakt en hiervastgehouden. Ze moet wachten in een boerderij en mag voorlopigniet verder reizen.

Wilhelmina was eigenlijk onderweg van Nijmegen naar Den Haag.Maar uiteindelijk kan ze weinig anders doen dan terugkeren naarNijmegen. Ze is diep beledigd! In een brief vraagt Wilhelmina haarbroer, de koning van Pruisen, om hulp. Hij stuurt een leger vanmaar liefst 20.000 soldaten!

Dit leger is veel te sterk voor de patriotten. De meestenvluchten naar Frankrijk. Willem en Wilhelmina kunnen nu weer terugnaar Den Haag. Willem is er weer de baas. Maar als een paar jaarlater Franse legers Nederland veroveren, keren de patriotten terug.Willem, Wilhelmina en hun kinderen moeten naar het buitenlandvluchten.